Starożytne biblioteki fascynują historyków i badaczy od wieków. Ich ogromne zbiory nie tylko gromadziły wiedzę, ale także stanowiły centra intelektualne swoich czasów. Biblioteka Aleksandryjska jest oczywiście najbardziej popularnym artefaktem historycznym, choć nie jedynym skarbcem starożytnej wiedzy. Biblioteki były świadkami narodzin i upadków cywilizacji. Fascynuje nas ogrom wiedzy, który przepadł wraz z nimi, ale i okoliczności tych zdarzeń.
Biblioteka Aleksandryjska
Biblioteka Aleksandryjska, założona została w III wieku p.n.e.. Jak powszechnie wiadomo, była ona jednym z najważniejszych ośrodków naukowych w starożytności. Inicjatorem jej powstania był Ptolemeusz I Soter, a za budowę odpowiadał Demetriusz z Faleronu. Biblioteka stała się największym repozytorium wiedzy na świecie, z zawartością setek tysięcy zwojów. Jej celem było zgromadzenie całej dostępnej wiedzy, zarówno greckiej, jak i z innych kultur.
Oprócz zbiorów, Biblioteka Aleksandryjska była również miejscem spotkań uczonych, filozofów i poetów. Dzięki działalności takich postaci jak Eratostenes, Hipparchos czy Archimedes, Aleksandria stała się centrum naukowym świata starożytnego. Biblioteka ta była także związana z Muzeum Aleksandryjskim, akademią naukową skupiającą najwybitniejszych uczonych tamtych czasów.
Niestety, Biblioteka Aleksandryjska nie przetrwała próby czasu. Wielokrotnie niszczona i odbudowywana, ostatecznie zaginęła. Przyczyny jej upadku nie są do końca znane, ale prawdopodobnie miały na to wpływ pożary, wojny oraz zmieniające się realia polityczne. Zniszczenie biblioteki było ogromną stratą dla ludzkości, gdyż wraz z nią zaginęło wiele bezcennych dzieł.
Biblioteka w Pergamonie
Innym znaczącym centrum wiedzy starożytności była Biblioteka w Pergamonie. Założona w III wieku p.n.e. przez Attalosa I, stała się jednym z najważniejszych ośrodków kulturalnych i naukowych. Znana z produkcji pergaminu, który wyparł papirus jako materiał do pisania, biblioteka ta zgromadziła około 200 tysięcy zwojów.
Biblioteka w Pergamonie konkurowała z Biblioteką Aleksandryjską, co sprzyjało rozwojowi obu instytucji. Dzięki bogatym zbiorom i wsparciu dynastii Attalidów, Pergamon stał się ważnym ośrodkiem nauki i kultury. Po zdobyciu miasta przez Rzymian w 133 roku p.n.e., zbiory biblioteki zostały przeniesione do Rzymu, co przyczyniło się do dalszego rozwoju literatury i nauki w imperium rzymskim.
Biblioteka w Niniwie
Starożytna biblioteka w Niniwie, założona przez asyryjskiego króla Aszurbanipala w VII wieku p.n.e., była jednym z najwcześniejszych i najbardziej imponujących zbiorów wiedzy w Mezopotamii. Król Aszurbanipal, będący jednym z najbardziej uczonych władców tamtych czasów, gromadził tabliczki gliniane z tekstami naukowymi, literackimi i administracyjnymi.
Biblioteka w Niniwie była wyjątkowa ze względu na swój rozmiar i różnorodność zbiorów. Zawierała teksty w różnych językach i dialektach, w tym sumeryjskim, akadyjskim i babilońskim. Odkrycie tej biblioteki w XIX wieku przez archeologów dostarczyło cennych informacji na temat literatury i nauki starożytnego Bliskiego Wschodu, w tym słynnego eposu o Gilgameszu.
Biblioteka w Efezie
Efez, starożytne miasto greckie w Anatolii, słynęło z jednej z najważniejszych bibliotek starożytnego świata – Biblioteki Celsusa. Zbudowana została w II wieku n.e. przez konsula Gajusza Juliusza Akwilę jako mauzoleum dla jego ojca, Tytusa Juliusza Celsusa Polemeana. Swego czasu stała się centrum kultury i wiedzy.
Biblioteka Celsusa była wyjątkowa nie tylko ze względu na swoje zbiory, ale także swoją architekturę. Jej fasada, bogato zdobiona rzeźbami i kolumnami, była jednym z najpiękniejszych przykładów architektury rzymskiej. Biblioteka mogła pomieścić około 12 tysięcy zwojów, które były przechowywane w specjalnych niszach w ścianach.
Biblioteka w Atenach
Biblioteka w Atenach, założona przez tyrana Pizystrata w VI wieku p.n.e., była jednym z najstarszych ośrodków wiedzy w Grecji. Pizystrat, będący mecenasem sztuki i literatury, zgromadził bogaty zbiór tekstów literackich, filozoficznych i naukowych. Biblioteka w Atenach w swoich czasach była ważnym centrum intelektualnym, przyciągającym uczonych i filozofów z całego świata greckiego.
Ateńska biblioteka była również związana z działalnością słynnych filozofów, takich jak Sokrates, Platon i Arystoteles. Dzięki tym wybitnym postaciom, Ateny stały się centrum filozofii i nauki, a sama biblioteka odegrała znaczącą rolę w rozwoju myśli greckiej.
Zakończenie
Starożytne biblioteki, takie jak Biblioteka Aleksandryjska, Pergamońska, Niniwejska, Efezka i Ateńska, były ośrodkami wiedzy i kultury z ogromnym wpływem na rozwój swoich cywilizacji. Przechowywały teksty literackie i naukowe, a oprócz tego także stanowiły miejsca spotkań i wymiany myśli najwybitniejszych umysłów tamtych czasów. Ich dziedzictwo przetrwało, inspirując kolejne pokolenia uczonych i badaczy.
Bibliografia
- Casson, L. (2001). “Libraries in the Ancient World”. Yale University Press.
- Fraser, P. M. (1972). “Ptolemaic Alexandria”. Clarendon Press.
- MacLeod, R. (2004). “The Library of Alexandria: Centre of Learning in the Ancient World”. I.B. Tauris.
- Murray, S. (2009). “The Library: An Illustrated History”. Skyhorse Publishing.
- Thompson, J. W. (1940). “Ancient Libraries”. The Library Quarterly.
Redo
